بررسی مقایسه ای مفاهیم آزادی و حکومت قانون در اندیشه میرزا حسین خان سپه سالار با ذکا الملک فروغی

اگر انسان بتواند همه‌ی تصمیم‌هایی را که می‌گیرد، عملی کند

و کسی یا سازمانی اندیشه و گفتار و کردار او را محدود نکند و در قید و بند در نیاورد،

دارای آزادی مطلق، یعنی آزادی بی حد و مرز است.

اما چون انسان‌ها به طور اجتماعی زندگی می‌کنند، نمی‌توانند آزادی مطلق داشته باشند.

زیرا آزادی بی حد و مرز یک فرد به پایمال شدن آزادی افراد دیگر اجتماع می‌انجامد.

به همین سبب است که هر جامعه‌ای با قانون‌ها (حقوق) و

مقررات اجتماعی و سیاسی و اقتصادی خاصی هم حافظ آزادی‌های افراد آن جامعه می‌شود

و هم حد و مرزهایی برای این گونه آزادی‌ها به وجود می‌آورد.

وظیفه دولت این است که حافظ حقوق افراد، یعنی نگهبان عدل باشد.

دولت از عهده انجام وظیفه خود بر نمی آید مگر اینکه به موجب قانون (حقوق) عمل کند. وجود قانون (حقوق) متحقق نمی شود مگر به دو امر:

اول وضع قانون (حقوق)، دوم اجرای آن. پس دولت دارای دو نوع اختیار است:

یکی اختیار وضع قانون (حقوق) و دیگر اختیار اجرای قانون… پس دولت وقتی با اساس است که این دو اختیار را از هم منفصل کرده باشد

یعنی به دو هیات جداگانه مفوض کرده باشد. حال می تواند دریافت که دو مفهوم آزادی و حکومت مانند زنجیر به هم متصل بوده و گسستن هر کدام به گسیل عظیمی در جامعه منجر خواهد شد.

در این پژوهش  به دنبال مطرح کردن این پرسش خواهیم بود که چگونه تببین صحیح مفهوم آزادی و حکومت قانون می تواند نقشی ژرف بر توسعه یک کشور در اندیشه سیاسی و اجتماعی داشته باشد.

و به دنبال آن به تحلیل اندیشه های مشیر الدوله و ذکاءالملک فروغی در این زمینه خواهیم پرداخت و با بررسی و مقایسه دوره های صدارت انها به بررسی جایگاه و ارتباط این دو مفهوم نسبت به هم خواهیم پرداخت.